Nguyễn Phi Khanh
阮飛卿
Thông tin chung
Húy Nguyễn Ứng Long (阮應龍)
Chức quan cao nhất Hàn lâm học sĩ
Phu nhân Trần Thị Thái
Hậu duệ Nguyễn Trãi
Nguyễn Phi Hùng
Sinh 1355
Hải Dương, Việt Nam
Mất 1428
Trung Quốc
An táng núi Báo Vọng, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương
Triều đại Nhà Hồ

Nguyễn Phi Khanh (chữ Hán: 阮飛卿; tên thật là Nguyễn Ứng Long (阮應龍); năm sinh không chắc chắn. Một số nguồn cho là khoảng năm 13551 2 , nhưng một số nguồn khác cho là năm 13353 –14281 2 hay 14293 ) là Hàn lâm học sĩ nhà Hồ và là cha của Nguyễn Trãi - một công thần khai quốc nhà Hậu Lê. Ông quê làng Chí Ngãi, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương (nay là phường Cộng Hòa, thị xã Chí Linh, Hải Dương). Sau dời về thôn Trại Ổi (Ngọc Ổi) làng Nhị Khê, nay thuộc huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây, nay thuộc Hà Nội3 4 .

Thân thế

Sử sách có chép rằng quan tư đồ Trần Nguyên Đán thấy Ứng Long, khi đó 19 tuổi,5 học giỏi nên yêu mến và mời về dạy cho con gái mình là Trần Thị Thái, nhưng sau đó hai người yêu nhau. Khi sự việc bại lộ thì Ứng Long bỏ trốn, Trần Nguyên Đán phải cho người đi tìm Ứng Long về gả con gái đang mang thai cho ông. Sự kiện này được Đại Việt sử ký toàn thư chép vào năm Xương Phù thứ 9 (1385) đời Trần Phế Đế5 .

Sách Đại Việt sử ký toàn thư chép rằng:

Quan nhà Hồ

Ông từng thi đỗ Nhị giáp tiến sĩ năm Long Khánh thứ 2, đời vua Trần Duệ Tông, tức năm 13741 2 3 nhưng không được triều đình bổ dụng5 nên về quê dạy học. Đại Việt sử ký toàn thư không ghi rõ ông đỗ thái học sinh năm nào, nhưng có viết về việc ông đỗ thái học sinh trong các sự kiện của năm 1385, sau khi thượng hoàng Trần Nghệ Tông đã tổ chức kỳ thi thái học sinh năm Xương Phù thứ 8 (1384)5 . Đến khi Hồ Quý Ly cướp ngôi nhà Trần, ông đã ra làm quan cho nhà Hồ dưới triều Hồ Hán Thương, được bổ nhiệm giữ chức Hàn lâm học sĩ5 rồi lần lượt thăng lên Thống chương Đại phu, Đại lý tự khanh kiêm Trung thư Thị lang, Tư nghiệp Quốc tử giám2 .

Năm 1407, khi quân nhà Minh xâm lược nước Việt, Nguyễn Phi Khanh tham gia Chiến tranh Minh - Đại Ngu, sau đó đầu hàng và bị giải về Trung Quốc

Nguyễn Trãi khóc chạy theo cha ra đến ải Nam Quan2 . Phi Khanh quay lại bảo Nguyễn Trãi quay về Thăng Long nuôi chí diệt giặc mới là làm tròn đại hiếu2 . Quả nhiên sau này Nguyễn Trãi đã theo Lê Lợi đánh bại được quân Minh.

Nguyễn Phi Khanh mất tại Trung Quốc1 2 3 , thọ 73 tuổi1 . Quan thượng thư nhà MinhHoàng Phúc[cần dẫn nguồn] do cảm ân nghĩa Nguyễn Trãi đã tha chết khi quân Minh thua trận nên tìm cách cho con ông là Nguyễn Phi Hùng (em Nguyễn Trãi) đưa hài cốt về an táng tại núi Đá Bạc. Người đời sau gọi núi đó là núi Báo Ân hay núi Báo Đức, hoặc còn gọi là núi Báo Vọng, thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương ngày nay. Mộ chí nay vẫn còn2 .

Gần đây, sách "Nhìn lại lịch sử"6 dẫn bài của tác giả Đinh Công Vĩ, có nghiên cứu gia phả Phạm Anh Võ (tức Nguyễn Anh Võ - con Nguyễn Trãi, cháu Nguyễn Phi Khanh, phải đổi sang họ mẹ khi trốn tránh vì gia đình bị tru di tam tộc) nêu thông tin khác về kết cục của Nguyễn Phi Khanh. Theo đó, Nguyễn Phi Khanh bị quân Minh giải đi Trung Quốc, có cả anh em Nguyễn Trãi và Nguyễn Phi Hùng đi theo. Tới Vạn Sơn Điếm (Hồ Bắc) một thời gian thì quân Minh thả cho Nguyễn Phi Khanh về. Ông sống ở Côn Sơn tới khi mất năm 1428 chứ không phải mất ở Trung Quốc.

Tham khảo

  1. ^ a ă â b c Nguyễn Phi Khanh- nhà thơ trữ tình nhân đạo trên cổng giao tiếp điện tử tỉnh Bình Thuận
  2. ^ a ă â b c d đ e Nguyễn Phi Khanh trên website Ban quản lý di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc.
  3. ^ a ă â b c Nguyễn Phi Khanh: người hết lòng vì nước vì dân
  4. ^ Nguyễn Phi Khanh
  5. ^ a ă â b c Đại Việt Sử ký toàn thư: Bản kỷ, quyển VIII
  6. ^ Nhìn lại lịch sử - Phan Duy Kha, Lã Duy Lan, Đinh Công Vĩ - Nhà xuất bản Văn hóa thông tin, 2003

Xem thêm

(Nguồn: Wikipedia)