Nhân Vật Lịch Sử

Vũ Văn Uyên (Chữ Hán: 武文密) (1479 - 1557), tước Khánh Bá Hầu, là người khai quốc cho sự nghiệp của các Chúa Vũ cát cứ 172 năm, ông đóng góp rất nhiều công sức chống Mạc nên được Nhà Lê cho cai quản đất Tuyên Quang, mở đầu cho cơ nghiệp này.

Thân thế

Vũ Văn Uyên quê ở làng Ba Động, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương ngày nay. Ông vốn là một võ sĩ gan dạ, cường tráng. Do mang trọng tội, ông phải lánh nạn lên Tuyên Quang. Tại đây, ông đã chạm trán với tù trưởng Đại Đồng, một tù trưởng tham lam, khiến nhân dân oán hận. Uyên bèn tập hợp lực lượng, tiêu diệt tù trưởng, ổn định tình hình, thu phục lòng dân rồi chiếm Đại Đồng, làm chủ cả một vùng đất rộng lớn bao gồm các tỉnh Lào Cai, Yên Bái và Tuyên Quang ngày nay.Lúc đó,nhà Lê đang trên bờ vực sụp đổ,hoạ giặc giã nổi lên khắp nơi.Ở Thăng Long,các quyền thần như Trịnh Tuy, Nguyễn Hoằng Dụ, Trần Chân cũng nổi lên làm phản. Vua Lê Chiêu Tông đang rối ren ở kinh kỳ,phong cho Uyên làm Khánh Bá Hầu¹ ,cho phép Uyên đóng căn cứ ở Nghị Lang.

Phù Lê diệt Mạc

Năm 1527, thái phó Mạc Đăng Dung lật đổ nhà Lê, lập ra nhà Mạc, bắt đầu chiêu mộ nhân tài. Dù vậy, Uyên vẫn giữ vững miền Tuyên Quang, cát cứ một phương, không chịu thần phục nhà Mạc.

Năm 1533, Nguyễn Kim lập Lê Trang Tông lên ngôi ở Sầm Châu, khôi phục cơ nghiệp cho họ Lê. Uyên đem quân đến giúp trên danh nghĩa phù Lê, diệt Mạc, vua phong cho ông làm Gia quốc công, hẹn cùng nhau tiêu diệt nhà Mạc. Sau đó, ông dâng biểu cho nhà Minh tố cáo họ Mạc rồi cùng quân Minh liên quân đánh Mạc. Hiểu rõ mưu đồ thôn tính Đại Việt của nhà Minh nên ông đã sớm giải thể liên quân này, rồi kéo quân ra Sầm Châu làm hướng đạo dẫn quân nhà Lê theo đường thượng đạo hành quân giết giặc. Nhưng dưới sự đông đảo của quân Mạc,ông đành rút quân về Đại Đồng để củng cố lực lượng. Mạc Hiến Tông đem đại quân ngược sông Hồng tiến đánh Đại Đồng. Lần thứ nhất, Uyên tránh không đánh, lần sau, ông phục quân đánh tan quân Mạc. Từ đó, triều Mạc đành phải chấp thuận cho họ Vũ cát cứ.

Năm 1551, được sự tín nhiệm của vua Lê Trung Tông,ông cùng em là Vũ Văn Mật phối hợp với lão tướng Lê Bá Ly tiến đánh Thăng Long. Uyên và Mật chiếm được 2 phủ Tam Đái và Bắc Hà.

Năm 1557, Lê Anh Tông lên ngôi, thái sư Trịnh Kiểm cất quân đánh Mạc, theo đường Thiên Quan ra Hưng Hóa, tới Tuyên Quang. Vũ Văn Uyên ra đón. Trịnh Kiểm rất mừng, cho ông trấn giữ Đại Đồng. Vì có nhiều công giúp vua Lê, ông được ban quyền thế tập trấn giữ Tuyên Quang. Cũng trong năm đó, Vũ Văn Uyên chết không có con nối dõi, em là Vũ Văn Mật nối quyền, xưng là Gia Quốc Công.

Tham khảo

• Cao Huy Giu, Đào Duy Anh (2009). Đại Việt sử ký toàn thư (toàn tập). Hà Nội: Nhà xuất bản Văn học. tr. 431. 

Chú thích

(Nguồn: Wikipedia)