Địa Danh

Yên Bái
Ruộng bậc thang tại thung lũng Lìm Mông, Mù Cang Chải
Địa lý
Tọa độ: 21°41′35″B 104°52′22″Đ / 21,693161°B 104,872742°ĐTọa độ: 21°41′35″B 104°52′22″Đ / 21,693161°B 104,872742°Đ
Diện tích	6.886,3 km²
Dân số (2013)
Tổng cộng	771.600 người1
Mật độ	112 người/km²
Dân tộc	Việt, Tày, Dao, H'Mông và một số dân tộc khác
Vị trí Yên Bái trên bản đồ Việt Nam Tỉnh Yên Bái
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đông Bắc
Tỉnh lỵ	Thành phố Yên Bái
Chủ tịch UBND	Đỗ Đức Duy
Chủ tịch HĐND	Phạm Thị Thanh Trà
Bí thư Tỉnh ủy	Phạm Thị Thanh Trà
Phân chia hành chính	1 thành phố, 1 thị xã, 7 huyện
Mã hành chính	VN-06
Mã bưu chính	32xxxx
Mã điện thoại	216
Biển số xe	21
Website	http://www.yenbai.gov.vn/

Yên Bái² là một tỉnh thuộc vùng trung du và miền núi phía Bắc Việt Nam.

Vị trí

Yên Bái nằm ở vùng Tây Bắc tiếp giáp với Đông Bắc. Phía đông bắc giáp hai tỉnh Tuyên Quang và Hà Giang, phía đông nam giáp tỉnh Phú Thọ, phía tây nam giáp tỉnh Sơn La, phía tây bắc giáp hai tỉnh Lai Châu và Lào Cai. Trung tâm hành chính của tỉnh là thành phố Yên Bái, cách thủ đô Hà Nội 180 km.

Hành chính

Yên Bái bao gồm 1 thành phố, 1 thị xã và 7 Huyện, trong đó có với 180 đơn vị hành chính cấp xã, gồm có 10 thị trấn, 13 phường và 157 xã.

Địa hình

Yên Bái có diện tích tự nhiên 6.882,9 km², nằm trải dọc đôi bờ sông Hồng.

Địa hình Yên Bái có độ dốc lớn, cao dần từ đông sang tây, từ nam lên bắc, độ cao trung bình 600 mét so với mực nước biển và có thể chia làm hai vùng: vùng thấp ở tả ngạn sông Hồng và lưu vực sông Chảy mang nhiều đặc điểm của vùng trung du; vùng cao thuộc hữu ngạn sông Hồng và cao nguyên nằm giữa sông Hồng và sông Đà có nhiều dãy núi. Đèo Khau Phạ là đèo hiểm trở và dài nhất trên tuyến quốc lộ 32 với độ dài trên 30 km.

Sông ngòi

Đèo Khau Phạ trên Quốc lộ 32

Ngoài hai con sông lớn là sông Hồng và sông Chảy, còn có khoảng 200 ngòi, suối lớn nhỏ và hồ, đầm. Đầu thập niên 1960, Nga giúp thiết kế hồ Thác Bà là hồ nước nhân tạo có diện tích mặt nước trên 20.000 ha, với khoảng 1.300 đảo lớn nhỏ. Hồ có sức chứa 3–3,9 tỷ m³ nước với mục đích ban đầu là chạy nhà máy thuỷ điện Thác Bà: Công trình thuỷ điện lớn đầu tiên ở Việt Nam.

Khí hậu

Yên Bái có khí hậu đặc trưng của khí hậu cận nhiệt đới ẩm của miền bắc Việt Nam, mùa hè nóng ẩm mưa nhiều, mùa đông phi nhiệt đới lạnh và khô.

Rừng

Yên Bái có rừng nhiệt đới, á nhiệt đới và ôn đới trên núi cao. ở đây có gỗ quý pơ-mu sẽ tốt cho sức khỏe và đuổi muỗi nếu làm giường.

Khoáng sản

đá đỏ Lục yên

Tài nguyên khoáng sản trữ lượng khá lớn như đá đỏ, sắt, thạch anh, đá fenspat, đá trắng Đông Nam Á.

Nông nghiệp

Đất nông nghiệp chiếm gần 10% diện tích tự nhiên, trong đó có cánh đồng Mường Lò rộng 2.300 ha nổi tiếng vùng Tây Bắc với nhiều sản vật có giá trị như: chè, quế, gạo nếp Tú Lệ, cam Lục Yên, nhãn Văn Chấn.

Dân tộc

Hiện nay, toàn tỉnh có 740.905 người (điều tra dân số ngày 01/04/2009, gồm 30 dân tộc chung sống. Các dân tộc ở Yên Bái sống xen kẽ, quần tụ ở khắp các địa phương trên địa bàn của tỉnh, với những bản sắc văn hoá đậm nét dân tộc.gồm có các dân tộc Kinh,dân tộc Tày,dân tộc Dao,dân tộc Mông...

Lịch sử

Yên Bái là một điểm sinh tụ của người Việt cổ, có nền văn hoá nhân bản, thể hiện ở những di vật, di chỉ phát hiện ở hang Hùm (Lục Yên), công cụ bằng đá ở Thẩm Thoóng (Văn Chấn), thạp đồng Đào Thịnh, Hợp Minh (Trấn Yên), trống đồng Minh Xuân (Lục Yên). Nhiều di chỉ khảo cổ được phát hiện, như đền, tháp, khu di tích lịch sử.

Được thành lập năm 1900, tỉnh Yên Bái được biết đến qua cuộc Khởi nghĩa Yên Bái của Việt Nam Quốc Dân Đảng vào thượng tuần tháng 2 năm 1930. Lãnh tụ là Nguyễn Thái Học đã bị thực dân Pháp bắt và đem hành quyết bằng máy chém ở Yên Bái cùng 12 đồng đội vào ngày 17 tháng 6 năm 1930.

Sau năm 1945, tỉnh Yên Bái có 5 huyện: Lục Yên, Than Uyên, Trấn Yên, Văn Bàn, Văn Chấn.

Ngày 29 tháng 4 năm 1955, tách 2 huyện Than Uyên và Văn Chấn để thành lập Khu tự trị Thái - Mèo³ , và sau là tỉnh Nghĩa Lộ.

Ngày 7 tháng 4 năm 1956, thành lập lại thị xã Yên Bái.

Ngày 1 tháng 7 năm 1956, chuyện huyện Yên Bình của tỉnh Tuyên Quang về tỉnh Yên Bái quản lý.

Ngày 16 tháng 12 năm 1964, thành lập 2 huyện Bảo Yên (tách ra từ 2 huyện Lục Yên và Văn Bàn) và Văn Yên (tách ra từ 2 huyện Trấn Yên và Văn Bàn)⁴ . Nay hai huyện Bảo Yên và Văn Bàn thuộc tỉnh Lào Cai.

Ngày 27 tháng 12 năm 1975, tỉnh Yên Bái được hợp nhất với 2 tỉnh Lào Cai và Nghĩa Lộ thành tỉnh Hoàng Liên Sơn⁵ .

Ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Yên Bái được tái lập từ tỉnh Hoàng Liên Sơn; chuyển 2 huyện Bảo Yên và Văn Bàn về tỉnh Lào Cai quản lý. Khi tách ra, tỉnh Yên Bái có 8 đơn vị hành chính gồm thị xã Yên Bái và 7 huyện: Lục Yên, Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Trấn Yên, Văn Chấn, Văn Yên, Yên Bình⁶ .

Ngày 15 tháng 5 năm 1995, thành lập lại thị xã Nghĩa Lộ trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và dân số của huyện Văn Chấn⁷ .

Ngày 11 tháng 1 năm 2002, chuyển thị xã Yên Bái thành thành phố Yên Bái⁸ .

Giao thông

Đường vào huyện Trạm Tấu

Nhà thờ Nghĩa Lộ

Giao thông ở Yên Bái có hệ thống đường sắt, đường bộ, đường thuỷ, quốc lộ 32, 37 và 70 chạy qua tỉnh. Thông thương từ Yên Bái đến các tỉnh lân cận của miền Tây Bắc và Việt Bắc ngày càng phát triển nhất là khi hệ thống đường bộ đang tiếp tục được hoàn thiện, tuyến đường sắt Hà Nội - Yên Bái - Lào Cai nối liền tới Côn Minh, Trung Quốc được nâng cấp.

Đặc sản, lâm thổ sản

• Gạo nếp Tan (Tú Lệ, Văn Chấn)
• Xôi ngũ sắc (Nghĩa Lộ và Văn Chấn)
• Xôi tam sắc (Nghĩa Lộ và Văn Chấn)
• Táo mèo (Mù Căng Chải và Trạm Tấu)
• Chè tuyết san (Suối Giàng, Văn Chấn)
• Bưởi Đại Minh
• Cam (Văn Chấn, Lục Yên)
• Nhãn (Văn Chấn)
• Khoai sọ (Lục Yên)
• Quế (Văn Yên)
• Lạp cá (Mường Lò)
• Thịt chó (thành phố Yên Bái)
• Thịt trâu gác bếp (Văn Chấn)
• Cá (hồ Thác Bà)
• Cá tiểu bạc (hồ Thác Bà)
• Dế mèn (Mường Lò)
• Pơ mu
• Cải mèo
• Trám đen
• Gạo nương (Tân Đồng)

Du lịch

Hồ Thác Bà

Đường vào thị trấn Mù Cang Chải

• Dốc Yên Ngựa,Thung lũng Hồng Ca Trấn Yên
• Ruộng bậc thang Mù Cang Chải
• Hồ Thác Bà
• Chợ đá quý Lục Yên
• Đền Tuần Quán
• Cánh đồng Mường Lò
• Thác Mơ
• Điểm du lịch Hồ Thác Bà
• Căng và Đồn Nghĩa Lộ
• Suối khoáng Bản Bon, Bản Hốc
• Táo mèo
• Suối Giàng
• Đền Đông Cuông
• Lăng Mộ Nguyễn Thái Học và di tích Khởi nghĩa Yên Bái
• Chiến khu Vần
• Ruộng bậc thang Mù Cang Chải

Giáo dục

Sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh có truyền thống từ lâu và chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả quan trọng trong những năm gần đây. Hệ thống giáo dục và đào tạo được củng cố, phát triển. Quy mô giáo dục tăng nhanh, các cấp học, ngành học từ giáo dục mầm non đến giáo dục đại học, từ giáo dục chính quy đến giáo dục thường xuyên dần hoàn thiện. Công tác đào tạo đã có một số chuyển biến tích cực, đáp ứng một phần nguồn nhân lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Hiện nay toàn ngành đang tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết 10-NQ/TU của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết về đẩy mạnh phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2009 - 2015. Một số trường học có uy tín tại Yên Bái

• Trường CĐSP Yên Bái
• Trường THPT chuyên Nguyễn Tất Thành
• Trường THPT Nguyễn Huệ
• Trường TH Nguyễn Thái Học
• Trường THPT Lý Thường Kiệt
• Trường THCS Quang Trung

Chú thích

(Nguồn: Wikipedia)