Ra đời trong bối cảnh khó khăn, thử thách, thù trong giặc ngoài, nhưng chỉ trong một thời gian ngắn, Quốc hội đã thông qua được một bản hiến pháp dân chủ – Hiến pháp năm 1946, đặt cơ sở pháp lý cho chế độ dân chủ cộng hòa, phát huy tinh thần và trí tuệ của dân tộc để kháng chiến và kiến quốc. Quốc hội khóa I vốn là quốc hội lập hiến, có nhiệm vụ xây dựng và ban hành bản Hiến pháp đầu tiên rồi giải tán để nhân dân bầu ra Nghị viện nhân dân gồm hai viện. Nhưng do hoàn cảnh lịch sử đặc biệt, Quốc hội khóa I phải làm nhiệm vụ của cơ quan đại diện cao nhất, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, quyết định những vấn đề trọng đại của đất nước.
Mặc dù trong thời kỳ kháng chiến không họp được thường xuyên theo định kỳ, nhưng thông qua Ban thường trực, Quốc hội đã cho ý kiến và phê bình các chủ trương, chính sách của Chính phủ, sát cánh cùng Chính phủ tổ chức, chỉ đạo mọi hoạt động kháng chiến, kiến quốc, hoàn thành xuất sắc trọng trách mà quốc dân giao phó trong một giai đoạn lịch sử quan trọng của dân tộc. Tuy Hiến pháp 1946 chưa được ban hành do hoàn cảnh chiến tranh, nhưng Quốc hội đã thực thi đúng chức năng, nhiệm vụ theo tinh thần của Hiến pháp. Có thể khẳng định, Quốc hội khóa I thực sự là Quốc hội thống nhất, Quốc hội đại đoàn kết dân tộc, Quốc hội kháng chiến và kiến quốc.
Để ghi nhận quá trình ra đời, phát triển và đóng góp to lớn của Quốc hội Việt Nam qua các giai đoạn cách mạng, đầu những năm 1990, Văn phòng Quốc hội đã chủ trì mời PGS.NGND. Lê Mậu Hãn và các cộng sự nghiên cứu, biên soạn bộ Lịch sử Quốc hội Việt Nam.